Egipt 2025

Z cegieł stoją wielkie góry, a na cegłach leżą chmury…. czyli w Egipcie, ze Słowackim pod pachą.

Słowackiemu podróż do Egiptu (z Włoch) zajęła kilka tygodni – nam kilka godzin. Wsiedliśmy w Warszawie do samolotu po południu, a późnym wieczorem byliśmy już w Kairze. Lecąc nad  Deltą Nilu można się  było naocznie przekonać jak gęsto zaludniony jest to obszar. Sam Kair to ponad dwudziestomilionowy moloch, który wchłonął już Gizę i sięgnął piramid. Nie ma już palmowego lasu, przez który na osiołku  jechał Słowacki.

I tylko las – błędnymi pocięty promyki,
 Wystrzelony pod niebo – koronami szumny,
 Jak przysionek piramid – bogaty w kolumny,
 Przy ludzkich dziełach – ręką zasadzony  Boga….

Nasz hotel znajdował się na skraju współczesnej zabudowy, toteż rankiem zobaczyliśmy piramidy z okien jadalni. Najpierw jednak udaliśmy się do nowego, jeszcze nie całkiem ukończonego  Wielkiego Muzeum Egipskiego (GEM). Towarzyszyli nam mówiący specyficzną polszczyzną przewodnik Marek oraz pracownik egipskiego biura, który załatwiał różne formalności.

Muzeum zbudowano z rozmachem, architektura jest wysokiej jakości, a wnętrza stwarzają dobre warunki do podziwiania ekspozycji, która jest bogata, ale nie przeładowana. Bez znudzenia, a nawet z pewnym uczuciem niedosytu spędziliśmy w muzeum ponad 3 godziny. Po smacznym obiedzie (obiady były na tej wycieczce codziennie, rzecz bardzo nietypowa na naszych wyjazdach) podjechaliśmy naszym autobusem pod piramidy. Obejrzeliśmy je z zewnątrz, wchodząc jedynie  do małej (w porównaniu z piramidą Cheopsa) piramidy królowej. Korytarz był wąski, stromy, zatłoczony i duszny, a końcowa komora mało ciekawa. Następnie podjechaliśmy w pobliże Sfinksa, gdzie pozostaliśmy prawie do zachodu słońca.

Kolejne dwa dni przeznaczone były na sam Kair i jego muzea. Zwiedziliśmy zbudowaną przez Saladyna Cytadelę, którą wielokrotnie później przebudowywano, aż do XIX w. kiedy Mohammed Ali zbudował  monumentalny meczet zwany alabastrowym. Z tarasu   Cytadeli roztaczał się rozległy widok na Kair z piramidami na horyzoncie. Bardzo ciekawa była wizyta w dzielnicy koptyjskiej. Byliśmy w  tzw. Wiszącym Kościele i muzeum, które przechowuje prawdziwe skarby (tkaniny!) sztuki chrześcijańskiej z pierwszego tysiąclecia. Na koniec spędziliśmy jakiś czas  na historycznym bazarze. Powrót do hotelu ze śródmieścia okazał się nader uciążliwy, ze względu na popołudniowy ruch. Cały nastepny dzień poświęciliśmy na dwa kolejne muzea. Najpierw tzw. Stare Muzeum Egipskie, o niebywale bogatych zbiorach (m. in. skarby Tutanchamona)  ale bardzo już wysłużone i wymagające remontu, a potem nowe Muzeum Cywilizacji Egipskiej. Znajduje się w nim zbiór ponad 20 mumii faraonów, w tym Ramzesa II. Nie zdążyliśmy nawet wszystkiego obejrzeć, bo o 17 obiekt zamknięto. 

Z Kairu polecieliśmy do Asuanu, pokonanie ok. 700 kilometrowej trasy zajęło niespełna 1,5 godz. Na lotnisku czekał  Abdul, który okazał się b. dobrym przewodnikiem – kompetentnym, opiekuńczym i zorganizowanym. Najpierw pojechaliśmy zobaczyć Tamę Asuańską, zbudowaną w latach egipsko-sowieckiej zażyłości, a następnie starożytny kamieniołom granitu, w którym znajduje się gigantyczny niedokończony  obelisk. Zaczęto go wykuwać na polecenie królowej Hatszepsut (XV w.).  Pracę wstrzymano gdy monolit pękł. Z kamieniołomu pojechaliśmy na statek. Royal Princess to jednostka nowa, ale wyposażona w stylu wiktoriańskim, z widocznym przepychem, kabiny ma obszerne, wygodne a kuchnię wykwintną i urozmaiconą. Trochę przeszkadzać mógł wyraźnie słyszalny, zwłaszcza nocą odgłos silnika. Po posiłku i krótkim odpoczynku udaliśmy się na wyspę File. Tak naprawdę jest to wyspa Agilkia, na którą w latach 60’ ubiegłego wieku przeniesiono cały zespół zabytkowy z zalewanej okresowo przez wodę File. Na wyspę płynie się łódką, co dostarcza dodatkowych wrażeń. Najważniejszymi obiektami File są: pochodząca z czasów ptolomejskich świątynia Izydy i tzw. Kiosk Trajana. Świątynia   Izydy była czynna do czasów Justyniana (VI w.) jako ostatnie miejsce gdzie praktykowano kult starożytnego Egiptu.

Wróciliśmy na statek, zatrzymując się jeszcze w stylowym sklepie z przyprawami, ale noc była krótka, bo trzeba było wstać o 3.30 aby jeszcze w egipskich ciemnościach wyruszyć do odległego o prawie 300 km Abu Simbel. Jakieś 100 km za Asuanem przecięliśmy Zwrotnik Raka, nie zauważyłem by było to zaznaczone przy drodze. Na obejrzenie świątyń Ramzesa II i królowej Nefertari  mieliśmy ok. 2 godzin. Aż trudno sobie wyobrazić, że niewiele brakowało, a te wspaniałe budowle, wzniesione w XIII w p.n.e., zniknęłyby pod wodami Jeziora Nasera. Przeniesienie świątyń było wybitnym dziełem inżynierów i  konserwatorów, w którym Polacy mieli istotny udział. Kiedy przybyliśmy było b. wielu turystów, ale z czasem tłum się przerzedził i warunki zwiedzania uległy zdecydowanej poprawie. Na statek wróciliśmy w porze obiadowej, po czym Księżniczka odbiła od brzegu i popłynęliśmy z prądem Nilu.

Pod wieczór dopłynęliśmy do Kom Ombo, do położonej tuż nad brzegiem rzeki świątyni Horusa i Sobka. Budowę rozpoczęto za Ptolomeusza VI, a dokończono już w czasach rzymskich. W architekturze i dekoracji obiektu widoczne są wpływy hellenistyczne, co stanowi wyraźną różnicę w stosunku do surowego dostojeństwa Aby Simbel. Osobliwością Kom Ombo są eksponowane w niewielkim muzeum mumie krokodyli, wcielenia boga Sobka. 

Do kolejnego znanego zabytku – znakomicie zachowanej świątyni z okresu ptolomejskiego w Edfu dotarliśmy wczesnym rankiem, jeszcze przed śniadaniem. Ponieważ równocześnie przypłynęło wiele statków, to do wejścia utworzyła się ogromna kolejka. Ludzie wchodzą powoli ponieważ w każdym obiekcie są bramki bezpieczeństwa. Staliśmy chyba trzy kwadranse, tymczasem statek miał niedługo odpłynąć. Była obawa, że na obejrzenie świątyni  zostanie ledwie chwila, jednak nasz przewodnik zadecydował, że się grubo spóźnimy, powiadomił statek i wziął na siebie całą złość kapitana.

Z  Edfu do Luksoru płynęliśmy w dzień. Do statku podpływały łodzie z handlarzami oferującymi różne tekstylia. Rzucali je pokład, a jeśli ktoś chciał kupić, to odwrotnie rzucał pieniądze. Po drodze statki muszą pokonać kilkumetrową śluzę w Esna, której przepustowość jest ograniczona. Czy skutkiem naszego rannego spóźnienia, czy był to po prostu przypadek, ale musieliśmy kilka godzin czekać na naszą kolej do śluzowania. W efekcie do Luksoru przypłynęliśmy  późnym wieczorem, kiedy świątynia była już zamknięta. Oznaczało to, że cały program zwiedzania  musimy zrobić następnego dnia. Na szczęście kolejny nocleg mieliśmy w Luksorze, już w hotelu.

Ten intensywny dzień rozpoczęliśmy od zwiedzania ogromnego kompleksu  w  Karnaku, najważniejszej egipskiej świątyni w czasach Ramzesa II i jego następców. Na jednej z kolumn zauważyłem wyryty napis: K. Wróblewski 1850. Czy Słowacki też się gdzieś podpisał? Nie wiadomo, w każdym razie zabytki zwiedzał i ubolewał nad ich grabieżą:

Wzięty z pomiędzy ruin, prochów, pogorzelisk
 Poszedł po obcych krajach błąkać się obelisk. (….)

Dziś gorsi i podobni do Mojżesza plagi,
 Cudzoziemcy wynoszą z grobów sarkofagi,
 Anglik dumny, w sterlingi zmienione na piastry,
 Rzuca trupy, trumniane bierze alabastry,
 I w Londynie zachwyca zgraję zadziwioną, (….).

Liczne obeliski wywieziono z Egiptu, jeszcze w czasach rzymskich. Ten z Karnaku stoi obecnie na Lateranie.

Z Karnaku pojechaliśmy na zachodni brzeg Nilu, aby zobaczyć Dolinę Królów, gdzie zwiedziliśmy 4 grobowce z zachowanym barwnym wystrojem i monumentalną świątynie Hatszepsut, wkomponowaną w skalne ściany. Po drodze, między jednym a drugim zabytkiem odwiedziliśmy warsztat i sklep z wyrobami z alabastru (odwiedzanie takich miejsc stanowi swoisty rytuał podczas wycieczek w Egipcie). Wracając do Luksoru zatrzymaliśmy się jeszcze przy Kolasach Memnona (Amenhotepa III). Świątynię luksorską, zbudowaną przez Amenhotepa III dla boga Amona, zwiedzaliśmy już wieczorem. Dobrze przemyślane sztuczne oświetlenie uwydatniało jej monumentalny charakter, ale pozwalało też na obserwację interesujących detali, których znaczenie objaśniał nasz przewodnik, całkiem dobrze posługujący się polszczyzną.

W programie następnego dnia mieliśmy przejazd do Hurgady i odpoczynek w resorcie. Jednak postanowiliśmy skorzystać z okazji, że droga prowadzi przez Quenę i zboczyć kawałek aby zwiedzić świątynię Hathor w  Denderze. Wizytę zaaranżował Abdul, bo to wcale nie jest takie oczywiste, że autokar nagle zboczy z trasy wcześniej zgłoszonej na policję.  Zbudowana pod koniec okresu ptolomejskiego świątynia w Denderze zachowała się w  dobrym stanie, a jej malarska dekoracja zachwyca żywymi barwami. (Kościół ten zaledwo się ruiną nazwać może, tak jest cały, tak piękny – pisał Słowacki w liście do Matki.) Ceną za Denderę było spóźnienie na lunch w resorcie, ale chyba nikt nie żałował.

Po trwającym pół doby odpoczynku w warunkach all inclusive wyruszyliśmy w drogę powrotną do Kairu. W autobusie towarzyszył nam uzbrojony policjant. Może chodziło o bezpieczeństwo, a może po prostu złapał okazję? Trudno dociec, bo w Egipcie policja kontroluje autobusy turystyczne bardzo często. Po drodze zatrzymaliśmy się w dwóch wczesnochrześcijańskich, obecnie koptyjskich  klasztorach – św. Pawła i św. Antoniego. Byliśmy u źródła monastycyzmu. Oba klasztory to obecnie duże kompleksy, liczne wspólnoty mnichów i cel do  którego przyjeżdżają  pielgrzymi nie tylko wyznania koptyjskiego.

Ostatnią noc w Kairze spędziliśmy w tym samym hotelu z widokiem na piramidy. Następnego dnia był już tylko przejazd na lotnisko przez ogromny Kair i lot do kraju.

Myślę, że wycieczka spełniła swoje zadanie. Zobaczyliśmy bardzo dużo, nie tylko pamiątek starożytnego Egiptu, ale też Egiptu koptyjskiego i muzułmańskiego. Dowiedzieliśmy się też niemało o problemach współczesności. Z pewnością warto by dodać jeszcze po jednym dniu w Asuanie i Luksorze, pojechać do Aleksandrii, zobaczyć jakąś oazę…. A może po prostu zrobić kolejną wycieczkę?